telif hakkı yardım piçler

3. ihlalin söz konusu olabilmesi için telif hakkı korumasından yararlanan bir başka fotoğraf olmalıdır.

Telif hakkı ihlaline dayanılarak bir dava açılabilmesi için öncelikli koşul, telif hakkı korumasından yararlanan bir başka fotoğraf olması ve ihlale yol açtığı iddia edilen fotoğrafın asıl fotoğrafla ciddi ölçüde benzerlik taşıması gerekir. Böyle bir durum çoğunlukla iki fotoğrafçının aynı konunun fotoğrafını çekmelerinde söz konusu olur.

Konuya ilişkin olarak, Leigh v. Warner Bros. Inc davasına bakacak olursak; fotoğrafçı Jack Leigh “Midnight in Garden of Good and Evil” isimli kitabın kapağı için fotoğraf çekim hakkını almış ve kitabın temasına uygun olarak da Savana’da bulunan ünlü “Bird Girl” heykelini fotoğraflamayı tercih etmiştir. Anılan heykel Sylvia Shaw Judson tarafından yapılan ve bir kopyası satın alınarak Savana’daki şehitliğe yerleştirilen bir heykeldir.

Ardından, kitabı filme uyarlayan Warner Brothers gerek film içerisinde gerek film demolarında “Bird Girl” heykelinin başka fotoğrafçılar tarafından çekilen fotoğraflarına yer vermiş, bunun üzerine de Leigh, film şirketini telif hakkı ihlaline dayanarak dava etmiştir. Tarafların arasındaki asıl anlaşmazlık konusu Leigh’ın fotoğraflarında telif hakkı sahibi olup olmadığı değil; fotoğraflarındaki hangi unsurların koruma altında olduğu ve davalının bu unsurları ihlal edip etmediğidir.

Kitabın öyküsüyle bağlantı kurarak, kapak için tema olarak heykel seçiminde bulunan Leigh olmasına karşılık, mahkeme, fotoğrafçının film şirketi Warner Bros’u bu bağlantıyı kullanmasından alıkoyamayacağına; zira, telif haklarının fikirleri değil, sadece özgün ifadeleri koruduğuna hükmetmiştir. Ayrıca, Leigh’ın sahip olduğu telif hakları heykelin veya şehitliğin görünümüne yönelik çekimleri de kapsdıbına almamaktadır.

Bununla birlikte, mahkeme Leigh’ın fotoğraflarının sanatsal unsurlarının (ışık seçimi, gölgeleme, zamanlama, açı ve film seçimi) koruma altında olduğuna ve Leigh tarafından çekilen fotoğraflar ile film içerisinde kullanılan fotoğraflar arasında telif hakkı ihlali yaratabilecek nitelikteki benzerliklerin belirlenmesi için jüri tayin edilmesine karar vermiştir.

4. Bir eser üzerinde telif hakkı ortaklığı kendiliğinden doğmaz, açıkça kararlaştırılması gerekir.

Bir başka uyuşmazlık yaratan konu ise, bir kişinin veya firmanın mülkiyeti ve denetimi kendinde kalmak üzere bir konu çekimi için bir fotoğrafçıyı kiralaması durumudur. Genel anlamda tarafların ilişkisi aralarındaki lisans anlaşmasına bağlı olarak yürütülse de; bazen kiralayan tarafın sadece konuya yönelik mülkiyet ve denetim yetkisine dayanarak, fotoğraflar üzerinde de mülkiyet iddiasında bulunduğu haller ortaya çıkabilmektedir.

Sözgelimi, Natkin et al v. Winfrey et al. davasında, davalı Winfrey, davacı konumundaki Natkin ile “Oprah Gösterisi”nin ve konuklarının fotoğraf çekimleri için anlaşmıştır. Ancak daha sonra Winfrey, bu fotoğrafların on bir tanesini de içeren bir kitap yayımlamış; bunun üzerine fotoğrafçılar da telif haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle dava açmıştır. Winfrey ise konunun mülkiyetinin kendisinde olduğunu dolayısıyla konukların, kıyafetlerinin, ifadelerinin ve gösterinin üzerinde de denetim yetkisi olabileceğini; fotoğrafçılarla birlikte fotoğraflarda telif hakkı ortaklığının olduğunu öne sürmüştür.

Mahkeme ise Winfrey’i savunmasında haklı görmemiş; “bir fotoğraf üzerinde telif hakkı ortaklığının söz konusu olabilmesi için tarafların çalışmaya başlamadan önce veya çalışma esnasında ortak olduklarını beyan etmeleri ve tarafların çalışmaya katkısı ayrı ayrı telif hakkına konu edilebilir olmalıdır” hükmüne yer vermiştir. Ayrıca mahkeme, fotoğrafın konusunun da telif hakkı kapsdıbına alınabilecek bir unsur olmadığına işaret etmiştir.

Değerlendirme

Sonuç olarak, bir fotoğrafın telif hakkı korumasından yararlanabilmesi için, bir başka eserin birebir taklidi ya da kopyası değil; asgari düzeyde özgünlüğe sahip bir fotoğraf olması gerekmektedir. Türev fotoğrafların ise asıl fotoğrafa göre–küçük de olsa- birtakım farklılıklar içermesi ve asıl fotoğrafın telif hakkı koruması kapsdıbını etkilememesi/daraltmaması gerekir. Diğer taraftan, telif hakkı ihlali bulunduğu iddiasının sonuç doğurabilmesi için de telif hakkı korumasından yararlanan bir başka fotoğraf olmalı ve iddia edilen fotoğraf asıl fotoğrafla ciddi ölçüde benzerlik taşımalıdır. Son olarak, bir fotoğrafçının üçüncü kişilerle telif hakkı ortaklığı söz konusu olabilir. Ancak, böyle bir durumun oluşması için ortaklık niyetinin açıkça konuşulması ve her tarafın söz konusu çalışmaya telif hakkına ayrı ayrı konu edilebilecek şekilde katkıda bulunması gerekmektedir. Tekrar söylemek gerekirse, fikirlerin ya da konunun koruma altına alınması söz konusu değildir.

• **(Bu yazı, American Society of Media Photographers tarafından yayınlanan bilgi notlarının, Stephen C. Filler’ın “Copyright Protection and Subject Matter in Photographs” adlı makalesinin ve konuya ilişkin mahkeme kararlarının derlenmesiyle oluşturulmuştur.)

alıntıdır...