part 1

MOTOR ÇEŞiTLERi

Zamanlarına Göre:
1- Dört zamanlı motorlar
2- iki zamanlı motorlar
Kullanılan Yakıtlara Göre:
1- Benzinli motorlar
2- Dizel motorlar
3- LPG motorlar
Yakıtın Yanma Yerine Göre:
1- içten yanmalı motorlar
2- Dıştan yanmalı motorlar
Yapım Özelliklerine Göre:
1- Sıra tipi
2- Birbirlerinin karşılarına yatık (Düz, hafif, eğik, taksör tipi)
3- Sıra halinde bir açı ile birleştirilmiş (V tipi)
4- Daire şeklinde (Yıldız tipi)
Silindir Sayılarına Göre:
1- Tek silindirli
2- Çok silindirli
Soğutma Sistemlerine Göre:
1- Su soğutmalı
2- Hava soğutmalı

MOTORUN PARÇALARI
1- Silindir Bloğu: içinde silindirlerin bulunduğu ve motor parçalarını üzerinde taşıyan ana parçadır.
2- Silindir Kapağı: Silindir bloğu üzerini kapatan
ve yanma odalarını meydana getiren kapaktır.
3- Karter : Motor yağına depoluk görevi gören, silindir bloğunun altındaki parçadır.
4- supap Kapağı: Motor üzerindeki supap (külbütör) mekanizmasını dış etkilerden korur.
5- Radyatör: Soğutma suyunun bulunduğu depo.
6- Karbüratör: Benzin-hava karışımını sağlayan parça.
7- Hava Filitresi: Siilndirlere giren havayı temizler.
8- Manifoldlar (emme-egzoz): Hava yakıt karışımını silindirlere, yanmış gazları dışarıya taşıyan borulardır.
9- Yağ Filitresi: Motor yağı içindeki yabancı maddeleri temizler.
10- Endüksiyon Bobini (Ateşleme): Aküden gelen akımı 15.000-25,000 volta yükselten parçadır.
11- Buji: Benzin-hava karışımını tutuşturan parçadır.
12- Konjektör (regülatör): Şarj dinamosunun ürettiği elektriği doğru akıma çeviren ve 12 volt değerinde düzenleyen parçadır.
13- Enjektör: Dizel motorlarda yakıt püskürten parçadır.
14- Krank Mili: Pistonların bağlı olduğu, motorun çalışması sonucu elde edilen hareketin ve gücün motordan alınmasına yarayan mildir.
15- Piston: Silindir içersinde hareket eden ve hareketi krank miline iletmesine yardımcı olan parçadır.
16- Piston (biyel) Kolu : Pistonun doğrusal hareketini krank miline ileten parçadır.
17- Yağ Pompası: Karterdeki yağı basınçla hareketleri parçalara gönderir.
18- Yakıt Pompası (benzin otomatiği): Yakıtı basınçla karbüratöre gönderen parça:
19- Distribütör: Benzinli motorlarda ateşleme sırasına göre bujilere elektrik enerjisi gönderen parçadır.
20- Marş Motoru: Motora ilk hareket veren parçadır. Elektrik enerjisini hareket enerjisine çevirir.
21- Alternatör (şarj dinomosu): Araç için gerekli elektrik enerjisini üreten parçadır. Hareket enerjisini elektrik enerjisine çevirir.
22- Su Pompası (devirdaim): Suyun silindir içindeki kanallarda dolaşmasını sağlar.
23- Enjektör Pompası: Dizel motorlarda yakıtı basınçla enjektörlere gönderen parçadır.

1. Zaman : Emme - Sıkıştırma
2. Zaman : Ateşleme (iş) - Egzoz

iKi ZAMANLI MOTORLARIN ÇALIŞMA PRENSiPLERi
1- Emme - Sıkıştırma: Silindire yakıt-hava karışımının alınması ve sıkıştırılması.
2- Ateşleme - Egzoz: Sıkıştırlan hava-yakıt karışımının ateşlenmesi ve artık gazların dışarıya atılması.

ATEŞLEME SiSTEMi
Görevi: Silindirdeki sıkıştırılan yakıt-hava karışımının, buji ucundaki kıvılcım yardımıyla yanmasını sağlar.

Parçaları:
1- Akü: Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Motorun çalışmadığı anda araç için gerekli elektrik enerjisini sağlar. 12 volt elektrik akımı verir.
2- Kontak Anahtarı: Elektrik akımının iletilmesi veya kesilmesini sağlayan parçadır. Kontak anahtarı üç devrelidir. Birinci devrede akımı, aydınlatma ve gösterge cihazlarına gönderir. ikinci devrede akımı ateşleme sistemine gönderir. Üçüncü devrede marş motorunu çalıştırır.
3- Endüksiyon Bobini: Aküden aldığı 12 voltluk elektrik akımını 15 - 25 bin volta yükseltir.

4- Enjektör: Yakıtı toz halinde (pülverize) silindire gönderen parça.
5- Kam (eksantrik) Mili: Krank milinden aldığı hareketle bazı motor sistemlerinin çalışmasını sağlayan parçadır.
6- Supaplar: Yakıtın silindirlere alınmasını (emme), egzoz gazlarının silindirden atılmasını sağlayan parçadır (egzoz)
7- Besleme Pompası: Dizel motorlarda mazotu enjektör pompasına ileten parçadır.
DÖRT ZAMANLI MOTORLARIN ÇALIŞMA SIRALAMASI
1. Zaman : Emme
2. Zaman : Sıkıştırma
3. Zaman : Ateşleme (iş)
4. Zaman : Egzoz
DÖRT ZAMANLI BENZiNLi MOTORLARIN ÇALIŞMA PRENSiPLERi
1- Emme: Yakıt-hava karışımının silindire alınması
2- Sıkıştırma: Silindire alınan havanın sıkıştırılması
3- Ateşleme: Sıkıştırılan yakıt-hava karışımının buji kıvılcımı yardımıyla yakılması.
4- Egzoz : Silindir içinde kalan artık gazların dışarıya atılması
DÖRT ZAMANLI DiZEL MOTORLARIN ÇALIŞMA PRENSiPLERi
1- Emme: Silindire temiz havanın alınması
2- Sıkıştırma : Silindire alınan havanın sıkıştırılması
3- Ateşleme : Sıkıştırılan havanın üzerine yakıtın enjektörle püskürtülerek yanması
4- Egzoz : Silindir içinde kalan artık gazların dışarıya atılması.

1- Distribitör: Endüksiyon bobininden gelen yüksek gerilim elektrik akımını ateşleme sırasına göre bujilere gönderir.
a) Platin: Açılıp kapanarak endüksiyon bobininin yüksek gerilim meydana getirmesine yardımcı olur.
b) Meksefe (kondansatör): Platinin yüksek gerilimden zarar görmesini önler.
c) Tevzi makarası: Yüksek gerilimin sırası ile bujilere gönderilmesini sağlar.
2- Buji: Distribütörden gelen elektrik akımını tırnakları arasında kıvılcım yaratarak silindir içindeki yakıt hava karışımının yanmasını sağlar.
Sistemin Bakım ve Arızaları:
Akü elektrolit seviyesi kurşun plakaların 1 cm. üzerinde olması gerekir. Elektrolit seviyesi düştüğünde saf su ile tamamlanır. Kışın akümülatörün donmaması için tam şarj ettirilirmesi gerekir.
Akü üzerinin temiz olması gerekir. Temizlenmediği takdirde pisliklerin devreyi tamamlayarak akünün kendi kendine boşalmasına sebep olur.
Havalandırma deliklerinin açık olması gerekir. Deliklerin kapalı olması halinde akü patlar. Akü kutup başları oksitlenmeyi önlemek için gres yağı ile yağlanmalı. Oksitlenen kutup başları sodalı sıcak su ile temizlenmeli. Artı kutup başı, eksi kutup başına göre daha kalındır. Kutup başı kelepçelerinin iyi sıkılmış olması ve kabloların akımı iyi iletmiş olması gerekir. Kutup başlarına aynı anda madeni bir parça değmemesi gerekir. Aksi halde akü patlar. Araçta elektrik kaynağı yapılırken akü kutup başı kelepçelerinin sökülmesi gerekir. Digital göstergeli tip araçta akü takviyesi yapılmaz.
Akü araca ters bağlanırsa diyotları görev yapmayacak şekilde tahrip olur. Kutup başlarına asla vurulmamalıdır. Akü başka bir akü ile takviye edilirken artı kutup artıya, eksi kutup eksiye bağlanır. (Paralel bağlanır.) Motor çalışmazken kontak anahtarı ateşleme durumunda açık bırakılırsa platin yada endüksiyon bobini yanar. Elektronik ateşleme sisteminde mekanizmayı elektronik beyin kontrol eder ve distribütörde platin yoktur.
Kullanma klavuzuna göre, belirli klometre sonunda aracın bujilerinin ve platinin değiştirilmesi gerekir
Ateşleme sisteminde platin, avans ve buji ayarları yapılmalıdır. Platin meme yapmış ise, ince zımpara ile temizlenmelidir. Platin meme yaparsa, meksefe (kondansatör) arızalanmıştır. Buji kablolarından birinin çıkmış olması, tekmeli (sarsıntılı) çalışmasına neden olur.
Benzinli bir motorda normal yanma olmamasının nedenlerinden biri de bujilerin kurum bağlayarak normal ateşleme yapmıyor, platin veya buji ayarının bozuk olması motorun çekişten düşmesine neden olur. Buji ve platin ayarı yanlış yapılmış bir motorun egzoz dumanı siyah renkli çıkar. Avans ayarı bozuk olursa motor güçten düşer veya çalışmaz.