+1
Tatlı yemek, eski sevgiline mesaj atmak ya da on dakikada bir Facebook’da gezinmek… Hepsinin de kışkırtıcı istekler olduğunu biliyoruz. Ama bu konularda çelik gibi bir iradeye sahip olmak istiyorsan, bunun yollarını (hem de bilimsel gerçeklerle) açıklıyoruz.
Çikolatalı dondurma kutusundan sadece iki top aldıktan sonra onu buzluğa geri koymayı başaran arkadaşının hayranı mısın? Belki de muhtemel iş olanakları için üç ayda bir internetteki öz geçmişini güncelleyen eşin, sana göre imkânsız bir şey yapıyor. Oysa sen işini sevmediğin hâlde harekete geçmek için zerre kadar istek duymuyorsun. (Ve elbette o dondurma kutusunun dibini görmeden rahat edemiyorsun.) Herhangi bir şeyden uzak durabilmek ya da ondan daha fazla kaçmamak için gereken irade gücünü (kendini kontrol edebilme yeteneğini) kazanmak, aslında hiç zor değil. içsel disiplinini geliştirmenin yollarını öğrenebilirsin.
Arzuladığın Bir Şeyden Kaçmak istediğinde…
Bol kremalı pastalar, yakışıklı serseriler, ikinci (veya üçüncü) kokteyl kadehi… Bunlar irade gücümüzü test eden şeylerin sadece bir kısmı! Arzu nesnelerinin her zaman elle tutulur olması da gerekmez; yapacak onca işin varken Markafoni’de gezinme isteği de bazen iradeni zorlayabilir. işte ipleri eline almanın yolları:
“Hayır” Sözcüğünü Kullanma
irade kavrdıbını bir şeyden mahrum olmak olarak algılıyorsan, temeldeki sorun bu olabilir. Michigan Üniversitesi’nin Pgiboloji Bölümü’nden Yardımcı Doçent Ethan Kross, “Kendini kontrol etmeye çalıştığın düşüncesi seni motive eder, ama bunu bir çeşit baskı olarak görürsen motivasyonunu kaybedersin” diyor. Olaya olumlu açıdan bakmayı dene: Kross, arzularını çözmen için yoluna çıkan küçük problemler olarak görmeni öneriyor. Sadece kendine biraz hareket alanı bırak: Tatlılardan uzak durmak mı istiyorsun? Onları mutfağında bulundurma, sadece dışarı çıktığında yemek için kendine izin ver. Evde çikolatalı kek pişirirsen mutlaka birden fazla dilim yersin.
Dikkatini Başka Yöne Çevir
Kulağa mantıksız gelebilir ama irade gücünü kullanmak için belki de çok fazla yoğunlaşmaman gerekiyordur. Kross, dikkatini başka yöne çevirmenin yararlı olabileceğini söylüyor, yani bir çeşit “gözden uzak olan gönülden de uzak olur” tutumu: içinde o isteği duyduğun an ayağa kalk ve ofiste biraz yürü. istersen not defterini çıkarıp bir şeyler karalayabilir ya da gitarını eline alıp yaratıcı yönünü konuşturabilirsin.
Deponu Doldur
Journal of Personality and Social Psychology’de yayımlanan bir habere göre, iradesizlikten kaynaklı bazı alışkanlıkların suçlusu düşük kan şekeri olabiliyormuş. Çalışmanın yazarlarından, Florida State Üniversitesi’nden Sosyal Pgiboloji Profesörü Roy F. Baumeister, “Glikoz beyin aktivitelerini besler” diyor. Bu nedenle, glikoz seviyesinin düşük olduğu açlık, yorgunluk ve stres durumlarında, arzuladığın herhangi bir şeye karşı koyma direncin de düşük olur. Proteinden zengin fakat küçük öğünlerle beslenmek (artık bildiğin üzere günde beş ya da altı kez), seni gün boyunca irade sahibi yapar.
Kaçmaya Çalıştığın Bir Şeyi Yapman Gerektiğinde…
Yaz geliyor ve sen bikini vücuduna sahip olmayı gerçekten istiyorsun, değil mi? Aynı şekilde bütçeni dengeleyebilmeyi istediğini de biliyoruz. Bazen iradeli olmanın Budist keşişleri kadar sağlam bir ruh hâli gerektirdiğini zannederiz ama öyle değil. Şunları dene:
Küçük Adımlarla Başla
Bir şeyleri değiştirmen gerektiğinde, uzun vadedeki başarını garanti altına almak istiyorsan küçük adımlarla yola koyulmalısın. Albany Üniversitesi Pgiboloji Bölümü’nden Doçent Doktor Mark Muraven, “Düzenli olarak yapılan küçük aktiviteler, kendini kontrol edebilme yeteneğini geliştirmene yardım eder. Uzun bir koşu için buna ihtiyacın var” diyor. Örneğin zorlu bir egzersiz planını hemen uygulamaya koymak yerine, haftada iki kez egzersiz yaparak işe başlayabilirsin. Ya da her gün latte için harcadığın parayı bir kenara koyarak, birikim için ilk adımlarını atabilirsin.
Doğru Zamanı Seç
Beynimizin ön korteksi, yani irade gücünden sorumlu olan bölge bilgiyle dolduğu zaman, irade gücümüz de zayıflamaya başlar. Journal of Consumer Research’de yayımlanan bir çalışmada, bir grup katılımcıdan yedi haneli bir rakamı aklında tutması istenmiş. Bir diğer gruba ise iki haneli bir rakam verilmiş. Bir dilim kek ya da meyve salatası önerilen katılımcılardan, yedi haneli rakamı ezberlemeye çalışanların çoğu keki tercih etmiş. Çalışmanın yazarlarından, Indiana Üniversitesi işletme Fakültesi’nin Pazarlama Bölümü’nden Doçent Doktor Alexander Fedorikhin, “Bunun nedeni, bilgi yüklemesi yapılan insanların mantıklı tercihler yerine duygusal seçimler yapmaya eğilimli olması” diyor. Koşu bandında her gün zaman geçirmeyi hedefliyor ya da markette sağlıklı seçimler yapmak istiyorsan, bu tür aktiviteleri sabah saatlerinde yap. Bu saatlerde beynin henüz detaylarla dolmamış olur.
Hedefe Kilitlen
Genellikle büyük resmi görmeyi unuttuğumuz anlarda fire veririz. iş becerini patronuna kanıtlayabilmek için o projeyi bir an önce bitirmeyi deli gibi istiyorsundur ama nedense hep oyalanır veya üşenirsin. Journal of Personality and Social Psychology’de yayımlanan bir çalışmada, büyük hedeflerini düşünen insanların kendini daha iyi kontrol edebildiği bulunmuş. Çalışmanın yazarlarından, Teksas A&M Üniversitesi’nden Pgiboloji Profesörü Brandon Schmeichel, “işleri daha sonraya bırakma isteği duyduğunda, senin için neyin daha önemli olduğunu hatırla” diyor. Kendine hemen bir yapılacaklar listesi hazırla ve onu görebileceğin bir yere as. Ya da almayı çok istediğin ayakkabının fotoğrafını çek ve hedefine ulaştığında ödül olarak onu satın almak için kendine söz ver.
