şimdi ctrl v zamanı hadi

Uygulamalı Davranış Analizi (UDA) açısından otizm, biyolojik temelleri olan, ancak, fiziksel ve sosyal çevreyle, titiz bir şekilde düzenlenmiş yapıcı etkileşimler yoluyla değiştirilmesi mümkün davranış yetersizlikleri ve aşırılıkları sendromudur. UDA, bireye birçok durumda kullanabileceği beceriler kazandırırken; aynı zamanda bireye sosyal açıdan kabul edilebilmesi zor olan öfke, tekrarlayıcı ve zarar verici davranışlara etkili alternatifler oluşturacak becerileri uygulaması ve geliştirmesi için çoklu planlanmış fırsatlar sağlayarak bu yetersizlikleri ve aşırılıkları düzeltmeye çalışır.

UDA eğitimi, bireyi çeşitli durumlarda doğrudan gözlemleyerek ve ne yapıp ne yapmadığını kaydederek o anki becerilerin ve ihtiyaçların kapsamlı bir değerlendirmesiyle başlar. Eğitim için seçilen ve genellikle “hedef” olarak adlandırılan her beceri açık ve gözlenebilir terimlerle tanımlanır ve kendi öğelerine ayrılarak analiz edilir. Her öğe (tepki), başka birinin yönergesi veya ipucu ya da bireyin ilgisini çeken şeyler gibi bir ya da birden fazla uyaranın ortama sunulması ya da düzenlenmesi ile öğretilir. Normal gelişen çocuklarda sıklıkla etkili olan uyaranlar (örn. sözel yönergeler) otizmli bir bireye bir beceri ilk kez tanıtıldığında etkili değillerdir. Yani bu uyaranların ardından istenen tepki gelmez. Bu durumda genellikle ipucu olarak da adlandırılan başka bir uyaran, tepkiyi elde etmek için ortama ilave edilir.

istenen tepkilerin gerçekleşmesini sağlayan etkili ipuçları uyarandır. Örnek olarak otizmli çocuklarda sıklıkla gözlenen dil yetersizlikleri verilecek olursa, “Buraya gel” ya da “Yerine otur” gibi sözel yönergelerin ardından ilk başta hedef tepkiler gerçekleşmeyebilir. Yani bu uyaranlar, bu tür davranışlar için ayırıcı değillerdir.

Ancak hafif bir fiziksel yönlendirme birçok çocuğun harekete geçmesinde etkilidir. Bu yüzden bu tip fiziksel bir yardım eğitimin başında ipucu olarak bir süreliğine sözel uyaranlara eklenir ve başarılı öğrenme fırsatlarının ardından aşamalı olarak geri çekilir.

Pekiştireç olarak işlev gördüğü belirlenen sonuçlar, ortaya çıkar çıkmaz hedef tepkinin hemen ardından sunulur. Yani yinelenen gözlemler bu sonuçların sürekli belirli bir tepkinin ardından sunulduğunda, söz konusu hedef tepkinin tekrar tekrar oluştuğunu doğrulamaktadır. Hatalı tepkiler açık bir şekilde pekiştirilmez. Her, ‘uyaran-tepki-sonuç’ döngüsü (U-T-U) bir öğrenme fırsatı ya da denemeyi oluşturur. Öğrenme fırsatı oluşturmak için UDA nın kullandığı davranışçı birçok yöntem vardır. Bunlardan bazıları yetişkin girişimiyle, bazıları da otizmli bireyin girişimiyle ortaya çıkar. Bazıları ise normal seyrindeki rutinler ya da birbirini takip eden tepkiler içinde yer alırken, bazıları da bunların karışımından oluşur. Her yöntemin kendine özgü avantaj ve dezavantajları vardır. Gerçek bir UDA eğitim programı, her öğrencinin beceri geliştirmesini ve genellemesini gerçekleştirmek için sadece tek bir yöntemi değil; gereken tüm yöntemleri kullanır.

Öğrenme fırsatları genellikle öğrenci hedef tepkiyi aksamadan, yetişkin birinden ipucu almadan yerine getirinceye kadar birçok kez tekrarlanır. Çoklu ve tekrarlı öğrenme fırsatı sağlamanın birçok yolu vardır. Bunların “Alıştırmalar” olarak nitelendirilen sık denemelerle sınırlandırılmasına gerek yoktur, sınırlandırılmamalıdır. Bireyin davranışları belirli ölçütlere göre tanımlanan yöntemlerle devamlı ölçülerek veri toplanır. Bu veriler analiz edilir; bireyin istenen gelişimi gösteremediği durumlarda öğretim yöntemlerinin sürekli olarak düzenlenebilmesi ve öğrenme sürecinin görselleştirilebilmesi için grafiğe dökülür.

Öğretim oturumlarının süresi ve gidişatı, uygulama fırsatları ve pekiştireçlerin sunulması tam olarak bireye ve beceriye göre belirlenir. Bireyin başarısını en üst düzeye ulaştırmak için becerilerin farklı ortamlarda uygulaması yapılır ve pekiştirilir. Kaliteli bir UDA modelinde asıl hedef, otizmli bireylere normal ortamlarda nasıl öğrenileceğini, birey ve çevresindekiler için olumlu sonuçlar doğuracak olan durumlarda nasıl hareket edileceğini öğretmektir.

ilerleyen günlerde bu köşede otizmli bireylere sosyal etkileşim, konuşma, özbakım, günlük yaşam, akademik ve iş becerilerinin öğretimi ile cinsel eğitim ve davranış kontrolüyle ilgili konulara sırasıyla yer verilecektir.

69.Dakika :
Fenerbahçe'de Alex penaltıyı kullandı, sol köşeye yerden sert vurdu ve top direğe çarptı sonrasında savunma topu uzaklaştırdı.
68.Dakika :
Fenerbahçe atağında Alex savunmanın arkasına arapasını verdi, Bienvenu topla buluştu ceza sahası içine girdi ve Dany'nin müdahelesi ile yerde kalınca hakem penaltı kararı verdi.
67.Dakika :
Gaziantepspor atağında Ismael Sosa sağ kanattan ceza sahası içine ortasını yaptı ama savunmada Bilica kafayla topu uzaklaştırdı.
66.Dakika :
Fenerbahçe atağında Uğur Boral sağ kanatta topla buluştu, ceza sahası içine girmek istedi ama savunmada Dany araya girerek topu kazandı.
65.Dakika :
Gaziantepspor atağında Dany orta alandan ileriye doğru uzun oynadı ama top kaleci Volkan'a kadar geldi.
63.Dakika :
Gaziantepspor atağında Cenk sol kanattan topla ceza sahası içine girmek istedi ama savunma araya girerek topu kazandı.
61.Dakika :
Gaziantepspor atağında Serdar Kurtuluş ceza sahası dışından kaleye sert vurdu ama top kaleci Volkan'da kaldı.
59.Dakika :
Fenerbahçe atağında Cristian ceza sahası önünden kaleye şut denedi ama savunmaya çarpan top uzaklaştı.
58.Dakika :
Fenerbahçe atağında Uğur Boral sağ kanattan ceza sahası içine yerden oynamak istedi ama savunma araya girerek tıopu uzaklaştırdı.
57.Dakika :
Gaziantepspor atağında Popov sol kanattan ayağının dışıyla ortasını yaptı ama savunmada Bilica kafayla topu uzaklaştırdı.
56.Dakika :
Fenerbahçe'de Oyuncu Değişikliği; Çıkan oyuncu 23 numarayla Semih Şentürk Giren oyuncu 15 numarayla Henri Bienvenu
55.Dakika :
Fenerbahçe'de Henri Bienvenu birazdan oyuna girecek.
54.Dakika :
GOOOOOLLLLL!!! Fenerbahçe Alex'in attığı gol ile 2-1 öne geçiyor. Ziegler sol kanattan ceza sahası içine ortasını yaptı, arka direkte Semih kafayı vurdu kaleci Kercemarskas'dan seken top direğe çarparak sol tarafa düştü, Alex dönen topa sol çaprazda dar açıdan çok sert vurdu ve top kaleci Karcemarskas'ın müdahelesine rağmen ağlarla buluştu.
53.Dakika :
Fenerbahçe atağında Caner sol kanattan ceza sahası içine ortasını yaptı ama savunma araya girerek topu uzaklaştırdı.
52.Dakika :
Fenerbahçe'de Uğur Boral rakibi Bekir Ozan'a yaptığı müdahele sonucunda Sarı Kart gördü.
51.Dakika :
Gaziantepspor atağında Serdar sağ kanattan ceza sahası içine ortasını yaptı, Binya yükseldi kafayı vurdu ama top auta çıktı.
50.Dakika :
Gaziantepspor'da Oyuncu Değişikliği; Çıkan oyuncu 29 numarayla Olcan, Giren oyuncu 18 numarayla Sosa
49.Dakika :
Gaziantepspor'da Oyuncu Değişikliği; Çıkan oyuncu 10 numarayla Wagner, Giren oyuncu 8 numarayla Bekir Ozan Has
48.Dakika :
Fenerbahçe atağında Bekir sağ kanattan çizgiye indi, ceza sahası içine ortasını yaptı ama top kaleci Karcemarskas'da kaldı.
47.Dakika :
Gaziantepspor'da Dany bu dakikalarda sakatlandı ve tedavisi için maça ara verildi.
46.Dakika :
Gaziantepspor hakem Bülent Yıldırım'ın düdüğüyle ikinci yarıya başlıyor.
45.Dakika :
Hakem Bülent Yıldırım ilk yarıyı bitiren düdüğü çalıyor. ilk yarı 1-1 Beraberlikle sona eriyor.
45.Dakika :
Gaziantepspor gole çok yaklaştı. Wagner ceza sahası içinde Yobo'nun hatasında topla buluştu, dar açıdan kaleye vurdu ve kaleci Volkan son anda topu saha içine çeldi.
45.Dakika :
4. Hakem ilker Çoşkun ilk yarının sonuna 2 dakika eklendiğini gösteren tabelayı kaldırdı.
45.Dakika :
4. Hakem ilker Meral ilk yarının sonuna 2 dakika eklendiğini gösteren tabelayı kaldırdı.
44.Dakika :
Fenerbahçe atağında Caner sol kanattan ceza sahası içine girdi ama savunmada Emre Güngör araya girerek topu taca gönderdi.
43.Dakika :
Fenerbahçe atağında Semih ceza sahası dışından kaleye sert vurdu ama top üstten farklı şekilde auta çıktı.
42.Dakika :
Gaziantepspor'da Olcan'ın tedavisi tamamlandı ve yeniden oyuna girdi.
41.Dakika :
Gaziantepspor atağında Popov sağ kanattan ceza sahası içine ortasını yaptı ama kaleci Volkan çıkarak topun sahibi oldu.
40.Dakika :
Gaziantepspor'da Olcan tedavisi için saha dışına alındı ve maç devam ediyor.
39.Dakika :
Gaziantepspor'da Olcan bu dakikalarda sakatlandı ve tedavisi için maça ara verildi.
38.Dakika :
Fenerbahçe atağında Selçuk ceza sahası dışından kaleye sert vurdu ama top auta çıktı.
37.Dakika :
Fenerbahçe atağında Bekir sağ kanattan ceza sahası içine orta yapmak istedi ama top doğrudan auta çıktı.
36.Dakika :
Fenerbahçe atağında Uğur Boral sağ kanattan topla ilerlemek istedi ama savunma araya girerek topu kazandı.
35.Dakika :
GOOOOOLLLLL!!! Fenerbahçe Alex'in attığı gol ile durumu 1-1 yapıyor. Ziegler sol kanattan ceza sahası içine yerden ortasını yaptı, Uğur Boral gelişine altıpas içine yerden pas verdi ve Alex altıpas içinde topun gelişine vurarak topu ağlara gönderdi.
34.Dakika :
Fenerbahçe'de Oyuncu Değişikliği; Çıkan oyuncu 38 numarayla Mehmet Topuz Giren oyuncu 25 numarayla Uğur Boral
32.Dakika :
Fenerbahçe'de Mehmet Topuz bu dakikalarda sakatlandı ve oyuna devam edemeyecek.
31.Dakika :
Fenerbahçe'de Semih rakibi Olcan'a yaptığı müdahele sonucunda Sarı Kart gördü.
29.Dakika :
Gaziantepspor atağında Cenk ceza sahası önünden kaleye şut denedi ama savunmada Yobo'ya çarpan top uzaklaştı.
27.Dakika :
GOOOOOLLLLL!!! Gaziantepspor Olcan'ın attığı gol ile 1-0 öne geçiyor. Gaziantepspor'da Wagner ceza sahası önünden serbest vuruş kullandı, Olcan'a bıraktı, Olcan ceza sahası dışından kaleye çok sert vurdu ve top köşeden kaleci Volkan'ın uzanmasına rağmen ağlarla buluştu.
26.Dakika :
Gaziantepspor atağında Popov ceza sahası içinde kaleye şut vurmak istedi ama savunma son anda araya girerek topu uzaklaştırdı.
25.Dakika :
Fenerbahçe'de Alex hakeme itiraz ettiği için Sarı Kart gördü.
24.Dakika :
Gaziantepspor gole çok yaklaştı. Wagner ceza sahası önünden kaleye yerden sert vurdu ve kaleci Volkan son anda köşeden topu güçlükle kornere çeldi.
22.Dakika :
Fenerbahçe atağında Cristian ceza sahası içinde sol çaprazda kaleye sert vurdu ama top savunmaya çarparak uzaklaştı.
20.Dakika :
Fenerbahçe'de Alex ceza sahası önünden serbest vuruş kullandı, direkt kaleye sert vurdu ama top savunmaya çarparak uzaklaştı.
19.Dakika :
Fenerbahçe atağında Alex ceza sahası önünde yerde kaldı hakem faul kararı verdi. Fenerbahçe tehlikeli bir yerden serbest vuruş kazandı
19.Dakika :
Fenerbahçe atağında Cristian ceza sahası yayından kaleyi denedi ama top savunmadan döndü
18.Dakika :
Gaziantepspor etkili geldi. Sol kanattan çıkan Ivan ara pasında Cenk'i gördü Cenk dar açından orta şut karışımı bir vuruş yaptı ama top auta gitti.
17.Dakika :
Korner atışında sol çaprazda topu alan Binya vurdu top savunmadan döndü, tekrar topu aldı ortasında savunma topu çıkardı
16.Dakika :
Gaziantepspor sağ kanattan korner atışı kazandı
15.Dakika :
Gaziantepspor atağında Orhan Gülle ceza sahası dışında vurdu top auta gitti
13.Dakika :
Korner atışını Wagner kullandı ortasını Selçuk uzaklaştırdı
12.Dakika :
Cenk yine sağ kanattan geldi ortasında bekir topu kornere gönderdi
11.Dakika :
Gaziantepspor atağında sağ kanattan Cenk geldi pasında araya savunma girdi
10.Dakika :
Gaziantepspor atağında Wagner ceza sahasına girmeden sert vurdu top yandan auta gitti
9.Dakika :
Gaziantepspor atağında Binya ara pasını verdi ama top taça çıktı
6.Dakika :
Gaziantepspor atağında Olcan şutunu vurdu top farklı biçimde dışarı çıktı
5.Dakika :
Korner atışından gelen topa Bilica iyi yükseldi kafa şutu az farkla auta gitti.
4.Dakika :
Fenerbahçe gole çok yaklaştı. Sağ kanattan ceza sahasına Mehmet Topuz şutunu attı ama savunma topu kornere çıkardı
3.Dakika :
Korner atışını Alex kullandı ortasında savunma topu çıkardı
2.Dakika :
Fenerbahçe atağında sol kanattan gelen pası Alex geriye çıkardı, Mehmet Topuz aldı ama rakibini geçemedi top kornere gitti
1.Dakika :
Maça Fenerbahçe takımının vuruşuyla başlandı
0.Dakika :
Spor Toto Süper Lig 2.hafta maçında Fenerbahçe deplasmanda Gaziantepspor ile karşılaşıyor

Dershaneden tanıştığım Ramazan adında çok samimi bir arkadaşım vardı. Ramazan, bana birgün, "Bizim köye gidelim. Sana köyü gezdireyim Hem de ailemle tanışırsın." derdi. Ben de, "Tamam. Müsait bir zamanda evden izin alır gideriz." demiştim.

Neyse, ÖSS sınavına yirmi gün kala, yorgunluğumuzu atmak için kendi kendimize tatile girmeye, gezip eğlenmeye karar vermiştik. Ramazan, "Fırsat, bu fırsat," dedi. "Git babana durumu anlat... ". Ben de durumu babama açıkladım. "Arkadaşımın köyüne gitmek için bana izin verir misin?" dedim. O da, "Tamam, üç-dört gün birlikte gezebilirsin." dedi.

Ramazanr17;ı buldum ve köylerine gittik. işte, ailesiyle tanıştık. Çay filan içtik derken; Ramazan, "Gel dışarı çıkalım." dedi. Biraz gezdikten sonra tekrar eve döndük.

Ramazanr17;ın ailesi biraz zengindi. Bahçelerinde iki tane ev vardı. Evin birisi eski, diğeri yeni, yani oturdukları evdi. Ramazan, "Gel eski eve girelim, Eski eşyalara bakalım." dedi. Neyse, girdik eve. Eski gaz lambalarına, çakmaklara, tüfeklere baktık. Girdiğimiz odada eski kırmızı koltuklar, eski bir vitrin, dolaplar sandıklar vardı. Bir kaç eşyaya da baktıktan sonra, sandıklara geldi sıra. Ramazan ve ben, ayrı birer sandık aldık. Açtık sandıkları... ikimizinkinden de kitaplar çıktı. Kitapları karıştırırken içlerinden bir kitap gözüme çarptı. Kitabı elime aldım zor çıkardım sandıktan. Adeta dökülüyordu. Kitabın kalınlığı 30-40 cm vardı. Yeşil ciltli ve başlığı "GiZLi iLiMLER" adlı bir kitaptı.

Kitabı aldım ve koltuğa oturdum. Karıştırmaya başladım. Kitabın içeriği cinler, ruhlar, dualar vb. korkutucu kavramlar. Kitabı okurken başım ağrımaya başladı. "Ramazan, bana bir hap bul, dayanamayacağım." dedim. Neyse, kitabı okuyorum... Hem korkutuyor, hemde heyecan veriyor. Bu arada Ramazan da başka şeylerle uğraşıyor. Kitap, cin çağırmadan ruh çağırmadan filan bahsediyordu. Bir saat kadar kurcaladım kitabı. Son sayfasına baktığımda, korkudan ölecektim. Ne mi yazıyordu? "Bu kitabı okurken başınız ağrıyabilir... " yazıyordu. Bir titreme geldi bana. Geriye yaslandım. Kulaklarıma uğuldama geldi. Ramazan'a gösterdim kitabı. O da inceledi. "Başınız ağrıyabilir." yazısını ona da gösterdim. Hayret etti. Kitapta yazanlardan, "Ruh çağırmayı yapalım." dedi. Ertesi gün, şehre dönüp yapacaktık.

Akşam oldu, yatma vakti geldi. Üzerimdeki yorgunluk gitmemişti. Ben, uyuyamadım. Korkuyordum. Ramazan, uyumuştu. Onu kaldırdım. "Ben uyuyum, sonra sen uyu." dedim. Işığı filan yaktırıp başımda beklettim. Ben uyuduktan sonra o da uyumuş. Sabah olunca şehre döndük. Bizim evde kitabı açtık, tekrar inceledik. Kitapta yazan "Ruh çağırma"yı yapacaktık. Ramazan, "Yalnız ikimiz olmaz. Bir kaç kişiye de söyleyelim." dedi. Bir arkadışımıza daha söyledik.

Kitabı açtık. Ruh çağırmayla ilgili gerekli eşyaları temin ettik. Eşyalar ise; yemek tepsisi büyüklüğünde cam parçası ve iki adet metal kapaktı. Karanlık bir odada cam parçasının üzerine kapakları koyduktan sonra iki kişi parmağını koyacak diğer kişi kitaptaki duayı okuyacaktı.

Kitap; yapılacakların aklı bilinci yerinde, korkusu olmayanların yapmasını söylüyordu. Gelecek ruhun söylediklerimizi veya soracaklarımızı yapacağını, daha sonra itaat etmeyip bizi korkutacağı söyleniyordu. Örnek olarak da; "Mesela, gece yolda gidiyorsunuz. Bir adam gördünüz. Adama doğru yaklaştığınızı farz edin. O, adam değil aslında ruhtur. O da sizi korkutacaktır." diyordu. Yani en sonunda kafayı bozdurur, diye yazıyordu. Onun için çok tereddütteydik.

Neyse, arkadaşlar, "Yapalım." dedi. Akşam, bizim evde toplandık. Işıkları kapattık. Eğer ruh gelirse, ya üniversiteyi kazanacak mıydık yada ÖSS soruları ne diye soracaktık. Cam parçasını yere koyduk. Kapakları da koyduk. Ramazan ve ben de parmaklarımızı kapaklara koyduk. Öbür arkadaşımız da kitaptaki duayı okumaya başladı. Korkudan terlemeye başladık. Öbür arkadaşımız kekeleyerek konuşmaya başladı. Yapamadık. Korkuyu yensek yapacaktık. Bir de karşımıza ne çıkacak, onu da bilemiyorduk. Başaramadık.

Ertesi gün, kitabı Ramazanr17;a verdik, "Git, zütür." diye. "Ben, zütüremem; sizde gelin." dedi. Biz de, "Gelemeyiz, sen zütür." dedik. Sonra, Ramazan Köye gitti. Annesinin anlattığına göre, Ramazan, eve gelmiş ve eski eve çıkmış. Uzun bir süre gelmeyince o da meraklanmış, gidip bir bakayım demiş. Sonra gitmiş. Bizim Ramazan, odanın ortasında kitap önünde diz çökmüş ve gözleri kapalı bir şekilde duruyormuş. Annesi, "Ramazan!" diye seslenmiş. Hiç ses çıkmamış. Bir kaç dakika sonra, annesi Ramazanr17;ın aklını yitirdiğini anlamış. Evet Ramazan, aklını yitirmişti. Bu basit bir şey değil; koca bir insan telef olmuştu.

O günden sonra benimde uykularım bozuldu. 5-6 ay uyuyamadım. ÖSS yi de kazanamadım. Ara sıra Ramazanr17;ın yanına gidiyordum. Derdinin devasını kimse bulamamıştı. Sizlere tavsiyem; birgün, olurda "Gizli ilimler" adı altında bir kitap görürseniz yanına bile yaklaşmayın...