Riha (bi tirkî: Şanlıurfa, bi erebî الرها / ar-Ruhā, bi suryanî Urhoy), bi yewnanî Edessa, yan jî bi tenê Urfa) parêzgeh, navçe û bajarekî bakurê Kurdistanê (digel Tirkiye) ye.

Riha di cîhanê de bajarekî herî qedîm û kevnare ye. Her wiha di dîrokê de Riha wekî hêlîna mirovahiyê û qada şaristaniyê tê zanîn. Heta niha gelek şaristanî hatine li ser vê axê serwer bûne. Li ser axa Rihayê gelek şerên dijwar pêk hatine. Dema ku navê Rihayê tê lêvkirin warê Nemrûd û Îbrahîm pêxember tê bîra mirovan. Dema ku navê Rihayê tê lêvkirin şerê Îbrahîman ê li hemberî Nemrûdan tê bîra mirovan.

hangi gözle bakarsan onu görürsün. kimi kürtçeyi görünce çıldırır, kimi de merak eder. ben burada peygamberin hayatını kısaca yazdım.

Pêxember Mihemed (s.a.v) li bajarê Mekeyê li Erebistana Siyûdî ê di Sala Fîlî de li dû mirina bavê xwe hatiye dinê. Navê bavê wî Ebdullah (bi erebî: عبد الله) û navê diya wî jî Amîne (bi erebî: Amina) ye. Mihemed ji malbata haşimî û ji eşira qureyşiyan e. Di şeş saliya xwe de diya wî Emîne dimire û Mihemed diçe ba bapîrê xwe Ebdelmutelib (bi erebî: Abd al-Muttalib). Du salan şûnde bapîrê wî jî dimire û Mihemed diçe mala apê xwe Ebû Talib (bi erebî: Abu Talib) û bi tev pismamên xwe mezin dibe. Di zarokatî û xortaniya xwe de Mihemed ji bo eşîra xwe bi salan şivantiyê dike û dû re dibe bazirgan. Tevî zarokatiya xwe a bi zexmet û sêwîbûn, Mihemed bi durustî û rastî ya xwe dihat naskirin. Bi vî avayî hîn di xortiya xwe de mirovan ji wî re "Mihemedê Emîn" (bi erebî: Mûhemmed'ul Emîn) digotin. Emîn bi kurdî tê maneya "yê ku mirov dikanî jê bawer bike, dilsoz".

Wêranşar (bi tirkî: Viranşehir, bi yewnanî: Constantina an jî Constantia, Κωνσταντίνη, bi suryanî: Tella) yek ji navçeyên herî mezin ê Rihayê ye. Li Wêranşarê nêzîkî 150.000 kes dijîn. Dîroka Wêranşarê digihije berî zayinê 9000 salî.

Navên Wêranşarê di dema Roma û Bîzansiyan de Antoniopolis û Konstantina bû.

Navê bajêr tê wateya "bajarê wêran/xirbe" (bi ìngilîziya kevin: mierran, bi zimanên îranî: Vîran) û bi rastî jî di dîroka xwe de cend caran hatiye hilweşandin.

Tê gotin ku tirbên pêxember Eyûb û Îlyas li gundê 'Eyyup Nebî' hatine dîtin.

Li gorî dîroknasê Bîzansê John Malalas, ev bajar di dema Emparatoriya Roman de ji aliyê Konstantîn I li nêzî bajarê kevn yê Maximianopolis hatiye lêkirin. Bajar ji aliyê êrîşa Farisan û erdhejeke giran hatiye hilweşandin.

Ji sala 363 heta 540'an ev bajar bûye ciheke giring yê dema Bîzantînê, bi taybetî jî di serên di nava Faris û Roman. Herwiha, Antoniopolis weke navenda Edessa jî hatiye bikaranîn. Keşîşê Edessayê Yakûb Baradaeus li vir jidayik bûye. Bajar di sala 639'an de ji aliyê Ereban ve tê feth kirin.

Cizîr (1928: جزره‌ / Cizre, 1946: Cizre, bi tirkî: Cizre), navçeyeke li ser bajarê Şirnexê ye. Bi navê Cizîra Botan jî tê naskirin. Weke "Bajerê Nebî Nuh" jî hatiye naskirin. Bi Nisêbînê re bajerê herî mezin ku çanda Şahmaran têde bicih bûye. Cizîra Botan xwediyê dîrokeke ku pir demdirêj e. Avabûna wê ta dema sûmeriyan û berî wê demê diçê. Ji hûrî û mîtanîyan re navendetîtî kir. Ji wê deme wan pêde êdî ku Başûr rojavayê Kurdistanê ji di nav de weke herême Botanê hate binavkirin. Sînorê wê demekê Riha ji kiriye nav xwe de. Ev, di deme hûrî û mîtaniyan de bû. Piştre ji wilo berdewam kir. Ev bajarê Kurdistanê, di civakbûn û pêşketina Kurdistanê de xwediyê weyneke pir mezin û girîng e.

Medreseya Sor, cihekî dîrokî û kevnare li Cizîra Botan e. Medreseya Sor ji aliyê Emîr Şerefê Duyem ve hatiye avakirin. Emîr Şerefê Duyem ê kurê Emîr Bedredînê kurê Emîr Şerefê Yekem ê kurê Emîr Alî Begê kurê Mecdedîn e. Cizîr, 1475'an de ketiye bin destê Aqoyunîyan de. Di wî demî de Mîrên Cizîrê tevde hatine sirgûn kirin, gelek ji wan jî hatine kûştin. Emîr Şerefê Duyem ê kurê Emîr Bedredîn bi alîkariya gelê Botan 1508'an de dîsa Cizîr vegirtiye.

Avahiya Medreseya Sor bi mîmariya xwe ji cûreyên medreseyên hewşa wan vekiriye. Di nava gel de bi “Medresa Sor” tê navkirin. Medreseya Sor, li roj avayê Cizîrê li ser sûrhê hatiye avakirin. Ji ber ko bi pirnî bi toxlayên sor hatiye avakirin ji wê re “Medreseya Sor” hatiye gotin. Ji bo ketina malde li pêşiya deriyê wê yê ji derve 4 derincên bi kevir hatiye çêkirin. Medrese ji aliyê rojhilat ve 18,95 m ji erdê bilind e, bes binetara wê jî 1,10 m ji erdê bilindtir hatiye danîn. Aliyê wê yê başûr bi sê eywan e û mizgefta medreseyê jî di wê beşê de ye. Tirbeya Mela Ehmedê Cizîrî li aliyê rojhilat yê mizgeftê ye.

Li aliyê medresê yê bakûr sê eywan hene, ya aliyê çepê 3,45 m vekiriye û mîhraba wê ya zivistanî jî heye. Eywana aliyê rastê 3,46 m, ya nêvê jî 5,19 m vekiriye. Ew eyvanên difekin hewşê, gûşeyê hemiyan 10-13 cm bi çal û mirtikin. Ji eywana nêvê ji bo çoyîna herdû eywanên teniştê deriyên bi 1,33 m û serdera wan jî bi qûbbe hene. Eywana aliyê rastê di rastê wê de deriyek 0,93 m fireh heye, peşderiyek 2,44 x 2,45 m û serbanê wê bi qûbbe hatiye çêkirin.

Melayê Cizîrî an Ehmedê Cizîrî (z. 1570 Cizîr – m. 1640 Cizîr) yek ji helbestvan û nivîskarekî mezin yên kurd e.

Melayê Cizîrî, zanistvanekî kurd yê ku di 1570 û wan de hatiye dinê. Weke ku tê gotin ji, di sala 1640 wan de çûya li ser dilovaniya xwe. Meleyî Cizîrî, ku mirov behsa wî bike, divêt ku mirov hinekî mezin behsa wî bikê. Ji ber ku ew ji mirovekî kî mezin bû. Bi hizre xwe re di dema xwe de gelek kifş kirinên mezin dana çê kirin.

Bi fermana Serok Barzanî: êdî kar ligel konsuxaneyan nabe bi serê xwe be

senin zihniyetini gibim.

şahesera şivan perwer. denge wî sihêm e

yiyosa karşıma çıkıp yüzüme söylesene bin kurusu.

kürt gençlerini ölüme gönderen, kürdistan'ı yerle bir eden hdp ve pkk'nin ta kendisidir. kürt partisi olmadıklarını kendileri söylüyorlar. madem halkların partisi olduğunuzu iddia ediyorsunuz gibtirin gidin karadenizde egede hendek kazın. kürtleri ve kürdistan'ı rahat bırakın mitin dölleri.

Kürd ve Kürdistan'la alakalı bir şey görünce hepsi aynı tepkiyi verir, hepsi robottur, hepsi gerizekalıdır ve mongoldur.

stranbêjeki kurd e

hangileri lan? teker teker yaz.

siz anlayın diye gerizekalılar

jin dibin qet nakevî ala kurdan

ciddi olamazsın!

şakir'in dayısı aq

şakir yücel karaman. 12 senedir yatıyo aq çocuğu.

sen nesin? ortak vatancı işgalci yalakası ekolojik!

cennetin yeryüzündeki şubesi olacaktır. serok barzani'nin önderliğinde, modern, çağdaş, bir o kadar da özüne bağlı, dağları ovaları çiçeklerle dolu güzel ülke.

siz bizi pkkli falan mı sanıyorsunuz? pkk sizsiniz, pkk sizin devletinizin köpeği. bizler kürdistan'ın öz, tertemiz evlatlarıyız.

sizi de pkk'yi de kürdistan'dan def edene kadar bize rahat yok.

iro maye bin destan bare giran li ser milan

https://www.youtube.com/watch?v=HAyJ13cQO-4

welatê me gelek xweşê, welatê me bihuşt e. welatê me berdêl li cîhanê.

ulan nehir bizim nehrimiz, geldiniz baraj yaptınız tarımı bitirdiniz. bide üstüne elektrik faturası itiyorsunuz. fırat nehri zütünüze girsin.